گروه شهری - محمد باریکانی: مرمتگران آثار تاریخی، معمارها و هنرمندان در نشست ثبت جهانی کاخ گلستان تهران که به همت انجمن مفاخر معماری ایران در موزه امام علی(ع) برگزار شده بود حضور یافتند تا با پروسه ثبت جهانی کاخ گلستان آشنا شوند و برای نخستین‌بار نام استادکارهایی را بشنوند که مرمت و بازسازی بخش‌های تخریب‌شده کاخ گلستان را پس از دوره قاجار برعهده گرفتند.

کاخ گلستان


در این نشست که محمد حسن طالبیان مدیر دفتر تهیه پرونده‌های نامزدی ثبت جهانی یونسکو و دکتر اسکندر مختاری کارشناس مرمت آثار تاریخی نیز حضور داشتند، اهمیت کاخ گلستان برای تهران و همچنین پروسه ثبت جهانی این کاخ مورد بررسی قرار گرفت و یاد دکتر باقر شیرازی از معماران و مرمتگران بنام آثار تاریخی ایران گرامی داشته شد.

نکته جالب اینکه حاضران و کارشناسان سازمان میراث فرهنگی در این نشست برای نخستین‌بار با نام و فعالیت‌های افرادی چون مهندس میرعمادی که در سال1349 و براساس نظر مهندس پیرنیا و فروغی مأمور مرمت عمارت بادگیر و بخشی از عمارت شمس‌العماره کاخ گلستان بود آشنا شدند.

مهندس میرعمادی در این نشست با انتشار تصاویر اختصاصی از وضعیت کاخ گلستان در آن سال‌ها گفت: زمانی که به کاخ گلستان رفتیم بخش عمده‌ای از عمارت شمس‌العماره به‌صورت مخروبه بود و حتی در زیرزمین این عمارت که اکنون عکسخانه است نزدیک به یک متر و نیم خاک و آوار برداشت کردیم.میرعمادی با اشاره به تغییراتی که در عمارت بادگیر در کاخ گلستان انجام شد، افزود: وضعیت عمارت بادگیر بسیار نامناسب بود و این بخش از کاخ گلستان به‌صورت کامل مرمت شد.

وی افزود: تمام دیوارهایی که در داخل عمارت بادگیر قرار گرفته بودند نقاشی‌هایی داشتند که در اوایل دوره قاجار با واگذاری این بنا به اداره راه و به‌دلیل آنکه نقاشی‌ها مناسب یک فضای اداری نبود روی تمام آنها را با گچ پوشانده بودند. ما نیز ناچار شدیم در پاکسازی بنا عین نقاشی‌ها را بازسازی کنیم.

مهندس میرعمادی افزود: مدارک مورد استناد برای بازسازی شمس‌العماره و عمارت بادگیر از تصاویر موجود در سفرنامه‌ها و همچنین تابلوهای کمال‌الملک استخراج شد و اینها تصاویر پایه‌ای برای مرمت و بازسازی‌های انجام شده بودند. وی گفت: حیاط جنوبی کاخ گلستان کاملا تخریب شده بود و 2بادگیر نیز وجود نداشتند که کاملا بازسازی شد. یک اندرونی نیز در این بخش از بنا وجود دارد که تخریب شده بود و از ابتدا و از زیرزمین ساخته شد و بالا آمد.

میرعمادی با گلایه از اینکه نام استادان مرمت کاخ گلستان در سال‌های بسیار دور برده نمی‌شود گفت: یک‌سال و نیم در زیرزمین کاخ گلستان صبح تا شب کار کردیم و هیچ‌گاه فکر نمی‌کردیم زمانی این کارها اینقدر مهم باشد. مسعود معصومی همسر خانم پروانه معصومی به‌دلیل اینکه بودجه برای عکاسی نداشتیم به میل خودش آمد و یک هزار فریم عکس از مرمت‌های کاخ گلستان تهیه کرد.

وی افزود: معمار محمودی رئیس معماران کاخ گلستان بود و 300کارگر در این پروژه که 15‌ماه طول کشید کار کردند.
مهندس میرعمادی ادامه داد: آن زمان استاد شیرازی کار سنگ را انجام می‌داد و استاد اصغر شعرباف هم حضور داشت. آیینه‌کاری‌ها را هم برادران طلایی انجام دادند. اینها بیکار بودند و از قهوه‌خانه‌ها بیرونشان آوردیم و مرمت و بازسازی کاخ گلستان را با همین‌ها انجام دادیم که متأسفانه هیچ نامی از آنها برده نمی‌شود.

دکتر اسکندر مختاری، کارشناس مرمت و معماری نیز در این نشست با تأکید بر رعایت حق کپی رایت بر آنچه در کاخ گلستان انجام شد، افزود: از انجمن مفاخر و اعضای کاخ گلستان می‌خواهم افرادی چون مهندس میرعمادی را رها نکنند. ایشان تاریخ گمشده کاخ گلستان است اگرچه هنوز برای تاریخ گم نشده این کاخ نیز کاری انجام نشده است.

وی با اشاره به اینکه درهای عمارت بادگیر کاخ گلستان را استاد کارگر و خواهرزاده‌اش مرمت کرده‌اند که هنوز با گذشت 40سال نیاز به رنگ پیدا نکرده است، گفت: معمار محمودی‌ها تمام تجربه تاریخ معماری ایران بودند و یکصد معمار کنونی نیز یک استاد اصغر شعرباف نمی‌شود.

وی با انتقاد از اینکه جای نام استادکارهای قدیمی در مرمت‌های کاخ گلستان در پرونده ثبت جهانی این کاخ خالی بود، افزود: استاد تجویدی مرمتگر نقاشی‌های کاخ گلستان بود. او گمنام مرد درحالی‌که تمام نقاشی‌های عمارت بادگیر و کاخ گلستان را مرمت کرده بود. استاد همدانی تابلوهای زیادی را مرمت کرد و نامی از او نیست.

مختاری، کاخ گلستان را نقطه اوج معماری ایرانی دانست و با اشاره به‌وجود دوره کامل از دانش معماری ایرانی تا معماری دوران تحول در کاخ گلستان گفت: ایوان تخت مرمر مربوط به مکتب معماری شیراز است. معماری طبقه همکف شمس‌العماره نیز همان معماری ایوان تخت مرمر است. عمارت بادگیر برگرفته از مکتب شیراز است ولی مشخص نیست معماران شیرازی همراه کریمخان به کاخ گلستان آمدند یا آقا محمدخان قاجار آنها را وادار به هجرت به کاخ گلستان کرد. کاخ ابیض نیز برگرفته از معماری دوران کلاسیک و شمس‌العماره تلفیق معماری ایرانی با معماری دوران کلاسیک است.

دکتر حسن طالبیان مدیر دفتر تهیه پرونده‌های ثبت جهانی یونسکو در ایران نیز با تشریح پروسه ثبت جهانی کاخ گلستان در نشست انجمن مفاخر معماری مرتبط با این کاخ گفت: تهیه پرونده کاخ گلستان دشوارترین کار در طول فعالیت کاری‌ام بود و اوایل نیز مطمئن نبودم این اثر ثبت جهانی شود.

وی تهیه پرونده ثبت جهانی کاخ گلستان را در ابتدا بهانه‌ای برای جلوگیری از اقدامات سودجویان در اطراف بازار تاریخی تهران اعلام کرد و گفت: از ابتدا اصلا قرار نبود کاخ گلستان ثبت جهانی شود. بلکه هدف مقابله با سودجویان در اطراف بازار تاریخی تهران بود. بسیاری از سودجویان اطراف بازار به‌دلیل منافع حتی بسیاری از مدیران را جابه‌جا کرده بودند.

طالبیان افزود: پرونده کاخ گلستان یکی از پرونده‌هایی بود که مجموعه شهرداری و شورای شهر نیز کمک زیادی برای ثبت جهانی آن انجام دادند که اگر کمک آنها نبود جایی از پرونده اشکال پیدا می‌کرد و ارزیاب یونسکو پرونده را از مطرح‌شدن در نشست کامبوج خارج می‌کرد.

وی گفت: در این پرونده یک پهنه جدید در پهنه‌بندی شهر تهران ظرف 3روز در شورای شهر امضا شد تا آنکه توانستیم کاخ گلستان را به‌عنوان یک مرجع هنری و معماری تاریخی ایران ثبت جهانی کنیم.به گفته مدیر دفتر تهیه پرونده‌های ثبت جهانی یونسکو در ایران با پهنه‌بندی جدید حتی جلوی ساخت ساختمان‌هایی که قرار بود در حریم کاخ گلستان ساخته شوند نیز گرفته شد.

کد خبر 227416

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار فرهنگ عمومی

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز